
ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΚΑΠΕ
Στην ενότητα αυτή μπορείτε να βρείτε χρήσιμες πληροφορίες για να μάθετε περισσότερα σχετικά με τα βασικά χαρακτηριστικά του ΚΑΠΕ (καρκίνος αγνώστου πρωτοπαθούς εστίας), περιλαμβανομένης της επιδημιολογίας, της παθογένεσης, του διαγνωστικού ελέγχου και των θεραπευτικών επιλογών.
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΟΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΚΑΠΕ;
Ως σύνδρομο ΚΑΠΕ (καρκίνος αγνώστου πρωτοπαθούς εστίας) ορίζεται ένας καρκίνος που έχει επιβεβαιωθεί ιστολογικά και κλινικά και για τον οποίο, κατά τον χρόνο της διάγνωσης, ανευρίσκονται μόνο μεταστάσεις, αλλά δεν είναι ανιχνεύσιμος ο πρωτοπαθής όγκος.1

ΠΟΣΟ ΣΥΧΝΟ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΚΑΠΕ;
Περίπου 3–5% όλων των περιπτώσεων καρκίνου οφείλονται σε σύνδρομο ΚΑΠΕ.1,2

1. Fizazi K et al. Ann Oncol 2015; (26 suppl 5): v133–8.
2. Stella GM et al. J Transl Med 2012; 10: 12.
ΠΑΘΟΓΕΝΕΣΗ
ΜΕ ΠΟΙΟΝ ΤΡΟΠΟ ΔΗΜΙΟΥΡΓΕΙΤΑΙ ΤΟ ΚΑΠΕ;
Υπάρχουν διάφορες υποθέσεις για την αιτιολογία και την παθογένεση. Μία προτεινόμενη εξήγηση για το ΚΑΠΕ είναι η «θεωρία των αρχέγονων κυττάρων» για τον καρκίνο.1–3 Η ασυγχρόνιστη διαίρεση των προκακοήθων αρχέγονων κυττάρων ή των αρχέγονων κυττάρων με κακοήθη μετασχηματισμό μπορεί να παράγει θυγατρικά κύτταρα, τα οποία δεν αναπτύσσονται τοπικά, αλλά είναι δυνατό να δώσουν μεταστάσεις. Λαμβάνοντας υπόψη το ευνοϊκό μικροπεριβάλλον αυτών των μεταστάσεων, αυτές μπορεί να εξαπλωθούν σε άλλο σημείο, ακόμα και εάν δεν έχει αναπτυχθεί όγκος στον ιστό προέλευσης.4 Η υπόθεση αυτή υποστηρίζεται από τη γονιδιωματική του όγκου, όπου έχει τεκμηριωθεί κλωνική εξέλιξη σε διάφορες μορφές καρκίνου (π.χ., στον καρκίνο του πνεύμονα).5

1. Aktipis CA et al. Nat Rev Cancer 2013; 13: 883–92.
2. Visvader JE. Nature 2011; 469: 314–22.
3. Lee G et al. J Stem Cell Res Ther 2016; 6: 363.
4. López-Lázaro M. Oncoscience 2015; 2: 467–75.
5. Jamal-Hanjani M et al. N Engl J Med 2017; 376: 2109–21.
ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ
ΠΟΙΟΙ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΔΥΝΗΤΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΓΙΑ ΤΟ ΚΑΠΕ;
Οι δυνητικοί παράγοντες κινδύνου που υποστηρίζουν την ανάπτυξη του συνδρόμου ΚΑΠΕ περιλαμβάνουν:1-3
- Σακχαρώδης διαβήτης
- Κάπνισμα
- Παχυσαρκία
- Θετικό οικογενειακό ιστορικό καρκίνου

1. Mnatsakanyan E et al. Cancer causes & control 2014; 25: 747–57.
2. Robert Koch Institut (2016) GEKID Publication. Διαθέσιμο στον ιστότοπο: www.gekid.de (τελευταία πρόσβαση Μάρτιος 2019).
3. Hemminki K et al. Int J Cancer 2015; 136: 246–47.
ΚΛΙΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ
ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΚΛΙΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΣΥΝΔΡΟΜΟΥ ΚΑΠΕ;
Το σύνδρομο ΚΑΠΕ παρουσιάζει μια πολύπλοκη εικόνα νόσου. Μπορούν να διακριθούν διάφορες ετερογενείς εκδηλώσεις, αλλά καμία δεν έχει εντοπιστεί ως αποκλειστικά ειδική για το σύνδρομο ΚΑΠΕ.1-3

ΠΩΣ ΤΑΞΙΝΟΜΕΙΤΑΙ ΤΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΚΑΠΕ;
Το ΚΑΠΕ έχει διαφορετικές υποομάδες και η ταυτοποίηση της κάθε μίας μπορεί να επιφέρει μια ειδική θεραπεία. Με βάση την ιστολογική εξέταση, υπάρχουν 5 διαφορετικές υποομάδες.4-6

1. Cancer.net. Unknown Primary: Symptoms and Signs. Διαθέσιμο στον ιστότοπο: www.cancer.net/cancer-types/unknown-primary/symptoms-and-signs (τελευταία πρόσβαση Μάρτιος 2019).
2. Mayo Clinic Carcinoma of unknown primary. Διαθέσιμο στον ιστότοπο: www.mayoclinic.org/diseases-conditions/carcinoma-unknown-primary/symptoms-causes/syc-20370683 (τελευταία πρόσβαση Μάρτιος 2019).
3. The University of Texas MD Anderson Cancer Center. Cancer of Unknown Primary. Διαθέσιμο στον ιστότοπο: www.mdanderson.org/cancer-types/cancer-of-unknown-primary.html (τελευταία πρόσβαση Μάρτιος 2019).
4. Stella GM et al. J Transl Med 2012; 10: 12.
5. Pavlidis N and Pentheroudakis G. Lancet 2012; 379: 1428–35.
6. Ettinger DS et al. NCCN Guidelines version 2.2019.
ΔΙΑΓΝΩΣΗ
ΠΩΣ ΔΙΑΓΙΓΝΩΣΚΕΤΑΙ ΤΟ ΚΑΠΕ;
Η ετερογένεια του συνδρόμου ΚΑΠΕ καθιστά δύσκολη τη διάγνωση. Αν και η πρόγνωση για τους ασθενείς με ΚΑΠΕ είναι γενικά κακή, ο κατάλληλος διαγνωστικός έλεγχος μπορεί να βοηθήσει στον εντοπισμό ασθενών που μπορούν να έχουν ευνοϊκή πρόγνωση. Αυτή η υποομάδα ασθενών λαμβάνει μια θεραπεία σύμφωνα με την προτεινόμενη θέση προέλευσης του όγκου.1

ΤΙ ΣΥΝΙΣΤΟΥΝ ΟΙ ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΤΟΥ ΚΑΠΕ;
Η Ευρωπαϊκή Εταιρεία Ιατρικής Ογκολογίας (ESMO) συνιστά τον ακόλουθο διαγνωστικό έλεγχο για ασθενείς με πιθανολογούμενο ΚΑΠΕ:1
![Σύνδρομο ΚΑΠΕ – βασικό διαγνωστικό πρόγραμμα για όλους τους ασθενείς: συγκεκριμένο ιστορικό [προηγούμενοι όγκοι και χειρουργικές επεμβάσεις, άλγος, ανωμαλίες, εξαιρεθέντες σπίλοι, αδενώματα (παχέος εντέρου), κάπνισμα], λεπτομερής γενική εξέταση (δέρμα, φάρυγγας, μαστοί, προστάτης, ορθό, όρχεις, λεμφαδένες, ΩΡΛ και γυναικολογική εξέταση), γενική εξέταση αίματος, βιοχημικές εξετάσεις αίματος, CT κοιλίας, πυέλου και θώρακα, μαστογραφία σε γυναίκες ασθενείς, – πρόγραμμα σε υποομάδες CUP: MRI μαστού σε γυναίκες ασθενείς, προσδιορισμός α-φετοπρωτεΐνης, HCG, CgA, PSA σε άνδρες ασθενείς, ενδοσκόπηση/υπερηχογράφημα, CT/(FDG-)PET, octreoscan (σπινθηρογράφημα υποδοχέων σωματοστατίνης) και CgA, – ομάδες στόχοι: γυναίκες με μεταστάσεις σε μασχαλιαίους λεμφαδένες, άνδρες με καρκίνωμα NUT, αδενοκαρκινωματώδεις οστικές μεταστάσεις, ανάλογα με τα σημεία, τα συμπτώματα και τα αποτελέσματα εργαστηριακών εξετάσεων, ασθενείς με αυχενικά καρκινώματα εκ πλακωδών κυττάρων, ασθενείς με νευροενδοκρινικούς όγκους, CgA: χρωμογρανίνη Α, CT: αξονική τομογραφία, ΩΡΛ: ώτα, μύτη και λάρυγγας, FDG: φθοροδεοξυγλυκόζη, HCG: ανθρώπινη χοριονική γοναδοτροπίνη, MRI: μαγνητική τομογραφία, NUT: πυρηνική πρωτεΐνη στον όρχι, PET: τομογραφία εκπομπής ποζιτρονίων, PSA: ειδικό προστατικό αντιγόνο.](https://roche-h.assetsadobe2.com/is/image/content/dam/cup-syndrome/el/assets/graphics/cup-syndrome/RPH_005%20HCP_CUP_V08_09.png?wid=600&fit=constrain,0&fmt=png-alpha 600w, https://roche-h.assetsadobe2.com/is/image/content/dam/cup-syndrome/el/assets/graphics/cup-syndrome/RPH_005%20HCP_CUP_V08_09.png?wid=1200&fit=constrain,0&fmt=png-alpha 1200w, https://roche-h.assetsadobe2.com/is/image/content/dam/cup-syndrome/el/assets/graphics/cup-syndrome/RPH_005%20HCP_CUP_V08_09.png?wid=1920&fit=constrain,0&fmt=png-alpha 1920w)
ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΥ ΤΟΥ ΜΟΡΙΑΚΟΥ ΠΡΟΦΙΛ ΤΟΥ ΟΓΚΟΥ ΣΤΟ ΚΑΠΕ;
Οι τεχνικές προσδιορισμού του μοριακού προφίλ του όγκου, όπως το ολοκληρωμένο γονιδιωματικό προφίλ (CGP) καθιστούν εφικτό τον εντοπισμό κλινικά σημαντικών αλλοιώσεων στο ΚΑΠΕ. Με βάση την αλληλούχηση με τεχνολογία επόμενης γενιάς (NGS), το CGP ανιχνεύει γνωστές και καινούριες παραλλαγές σε τέσσερις κύριες κατηγορίες γονιδιωματικών αλλοιώσεων σε μια μεγάλη υποομάδα γονιδίων που σχετίζονται με τον καρκίνο και εντοπίζει γονιδιωματικές υπογραφές, δηλαδή φορτίο μεταλλάξεων όγκου (tumour mutational burden, TMB) και μικροδορυφορική αστάθεια (microsatellite instability, MSI).2-7

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΚΑΠΕ ΣΤΗΝ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΡΑΚΤΙΚΗ
Μια γυναίκα ασθενής ηλικίας 53 ετών προσήλθε με δύσπνοια και μια υποδόρια μάζα μεγέθους μπάλας του γκολφ στον δεξιό δικέφαλο με ερύθημα του υπερκείμενου δέρματος. Οι εξετάσεις PET και CT κατέδειξαν πολλαπλές μεταβολικά ενεργές μάζες και στους δύο πνεύμονες. Αντί να εκτεθεί η ασθενής στον κίνδυνο μιας βιοψίας πνεύμονα, αποφασίστηκε η βιοψία της δερματικής βλάβης στο χέρι και η διενέργεια CGP.
Αντί του πιθανολογούμενου καρκίνου του πνεύμονα, το CGP εντόπισε μια αλλοίωση σύντηξης EML4-ALK.8

1. Fizazi K et al. Ann Oncol 2015; (26 suppl 5): v133–8.
2. Frampton GM et al. Nat biotechnol 2013; 31: 1023–31.
3. He J et al. Blood 2016; 127: 3004–14.
4. Gagan J and van Allen EM. Genome Med 2015; 7: 80.
5. Rozenblum AB et al. J Thorac Oncol 2017; 12: 258–68.
6. Suh JH et al. Oncologist 2016; 21: 684–91.
7. NCCN Clinical Practice Guidelines in Oncology. Non-Small Lung Cancer. V.2.2019. Διαθέσιμο στον ιστότοπο: www.nccn.org/professionals/physician_gls/recently_updated.aspx (τελευταία πρόσβαση Μάρτιος 2019).
8. Chung J et al. Case Report Oncol 2014; 7: 628–82.
ΠΡΟΓΝΩΣΗ
ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΠΡΟΓΝΩΣΗ ΤΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΚΑΠΕ;
Μόνο 15–20% των ασθενών με ΚΑΠΕ έχουν ευνοϊκή πρόγνωση με βάση την κλινικοπαθολογική ταξινόμηση. Οι ασθενείς αυτοί έχουν χημειοευαίσθητους και δυνητικά ιάσιμους όγκους και μπορούν να επιτύχουν μακροχρόνιο έλεγχο της νόσου με διεπιστημονική προσέγγιση.1
Η πλειονότητα των ασθενών με ΚΑΠΕ (80–85%) έχουν κακή πρόγνωση, που σημαίνει ότι η ανταπόκριση στη θεραπεία είναι πτωχή και η διάμεση συνολική επιβίωση είναι γενικά μικρότερη από ένα έτος.1

ΠΟΣΟΣΤΟ ΕΠΙΒΙΩΣΗΣ ΤΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΚΑΠΕ ΤΗΣ ΥΠΟΟΜΑΔΑΣ ΚΑΚΗΣ ΠΡΟΓΝΩΣΗΣ
Τα ποσοστά επιβίωσης των ασθενών με κακή πρόγνωση είναι χαμηλά:2
- 1 έτος: 38 %
- 5 έτη: 10 %
- 10 έτη: 8 %

1. Fizazi K et al. Ann Oncol 2015; (26 suppl 5): v133–8.
2. Greco FA and Hainsworth JD (2011) Cancer of unknown primary site, DeVita VT Jr., Hellman S, Rosenberg SA (eds) Cancer: Principles and Practice of Oncology (9th ed) Philadelphia, PA, JB Lippincott: 2033–51.
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΜΕ ΠΟΙΟΝ ΤΡΟΠΟ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΕΤΑΙ ΚΛΙΝΙΚΑ ΤΟ ΚΑΠΕ;
Η θεραπεία θα πρέπει να προσαρμόζεται σε κάθε ασθενή σύμφωνα με τα κλινικοπαθολογικά χαρακτηριστικά και την επακόλουθη προγνωστική ταξινόμηση. Το 15–20% των ασθενών με ΚΑΠΕ με ευνοϊκή πρόγνωση θα πρέπει να λαμβάνει θεραπεία παρόμοια με ασθενείς με μεταστάσεις από αντίστοιχους γνωστούς πρωτοπαθείς όγκους. Οι ασθενείς με δυσμενές προφίλ κινδύνου έχουν επί του παρόντος κακή πρόγνωση παρά τη θεραπεία με διαφορετικούς συνδυασμούς χημειοθεραπείας σε κλινικές δοκιμές.1
Η εικόνα παρουσιάζει μια πρόταση για την κλινική αντιμετώπιση των ασθενών με ΚΑΠΕ, περιλαμβανομένης της εκχώρησης σε καθορισμένες υποομάδες, τον αποκλεισμό νεοπλασμάτων που δεν είναι ΚΑΠΕ και τη χρήση των προγνωστικών παραμέτρων:1

ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΩΝ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΩΝ ΕΠΙΛΟΓΩΝ ΓΙΑ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΚΑΠΕ
Τα τελευταία χρόνια, στη χημειοθεραπεία με βάση την πλατίνα έχουν προστεθεί δύο ακόμα επιλογές όπως φαίνεται στην εικόνα δεξιά.2-9

1. Fizazi K et al. Ann Oncol 2015; (26 suppl 5): v133–8.
2. Hainsworth JD and Greco FA. ASCO educational book 2018.
3. Moran S et al. Lancet Oncol 2016; 17: 1386–95.
4. Greco FA et al. Ann Oncol 2012; 23: 298–304.
5. Ross JS et al. JAMA Oncol 2015; 1: 40–9.
6. Subbiah IM et al. Oncoscience 2017; 4: 47–56.
7. Varghese AM et al. Ann Oncol 2017; 28: 3015–21.
8. Kato S et al. Cancer Res 2017; 77: 4238–46.
9. Krämer A et al. J Clin Oncol 2018; 36: 15_suppl e24162.